سن مناسب برای یادگیری زبان دوم

زبان آموزان غالبا به دنبال پاسخی دقیق برای این سوال هستند که بهترین زمان برای یادگیری زبان دوم چه سنی است. آموزش زبان دوم که برای ما فارسی زبان‌ها، انگلیسی، آلمانی و فرانسه یا هر زبان دیگری می‌تواند به شمار آید که از مباحث بسیار چالش برانگیزی بوده است و توجه دانشمندان متعددی را به خود معطوف داشته است.

• برخی دانشمندان تفاوتی میان آموزش زبان اول (مثلاً فارسی) و زبان دوم (مثلاً انگلیسی) قائل نیستند و معتقدند که انسان زبان دوم خود را نیز همانند زبان اول فرا می‌گیرد و این درحالی است که بعضی دیگر از زبان شناسان دیدگاهی کاملاً متفاوت ارائه می نمایند. در این میان نوام چامسکی زبان‌شناس و نظریه‌پرداز آمریکایی فرضیه «دستگاه اکتساب زبان» (Language Acquisition Device) را مطرح کرد. بر اساس این نظریه کودکی که به دنیا می‌آید به‌صورت ذاتی نوعی توانایی برای یادگیری زبان در اختیار دارد که به او کمک می‌کند به سرعت زبان مادری‌اش را بیاموزد.

• در این میان مبحثی باعنوان «دوره بحرانی» (Critical Period) مطرح می‌شود که اشاره دارد به محدوده سنی که انسان در اوج آمادگی لازم برای یادگیری زبان دوم قرار می گیرد. زبان شناسان مشهوری همچون براون، لارسن – فریمن و لانگ اعتقاد داشتند زبان‌آموز در محدوده «دوره بحرانی» با سرعت و سهولت بالایی می‌تواند زبان دوم را یاد بگیرد. این دوره محدود به آغاز تولد تا بلوغ است.

• زبان آموزانی که پس از دوره بحرانی، حدود ۱۰ تا ۱۲ سالگی، اقدام به یادگیری زبان دوم می‌کنند بدون شک با مشکلاتی مواجه خواهند شد که مهمترین آنها نداشتن توانایی در ارائه لهجه بومی و صحیح است (براون ۱۹۹۴).

• پایه و اساس این فرضیه مبتنی بر تحقیقات نورولوژیک است. براساس این تحقیقات مغز انسان پس از دوران بلوغ تقسیم بندی می گردد و اختصاص‌سازی در مغز صورت می‌گیرد.

• همان‌طور که می‌دانید مغز انسان دارای دو بخش چپ و راست است. برخی از افعال مربوط به نیمکره چپ و شماری نیز تحت کنترل نیمکره راست مغز هستند. نیمکره چپ عمدتاً مسئول کنترل افعال زبان است. اعتقاد بر این است که پیش از بلوغ این افعال به‌طور کامل به دو بخش مغز به‌صورت مجزا اختصاص داده نشده است. مغز به‌صورت یک جسم کشسان تلقی می گردد که قابلیت ارتجاع دارد. تخصیص افعال به هر یک از نیمکره‌ها در دوران بلوغ یا پس از آن رخ می‌دهد. بر اساس این تئوری مغز انسان پیش از دوران بلوغ همانند یک «اسفنج» است.

• تمام فرایندهای یادگیری، علم و دانش و تجربه‌ها «جذب» می‌شوند. جذب ابعاد مختلف یک زبان توسط بخش‌های اختصاص داده نشده مغز پروسه یادگیری زبان را (زبان اول یا دوم) برای کودکان در مقایسه با بزرگ تر‌ها آسان‌تر می‌سازد و آنها با سرعت بیشتری زبان را می‌آموزند.

• برخی معتقدند سن هفت سالگی برای یادگیری زبان دوم بسیار مناسب است، لذا پیشنهاد می‌شود پیش از سن بلوغ زبان دوم را به فرزندان خود معرفی کنید که در آن‌صورت خواهید دید آنها به سرعت زبان دوم را می‌آموزند و همانند یک بومی (native) صحبت می‌کنند، البته ضروری است بدانیم بدون شک جوان‌هایی که به سن بلوغ رسیده‌اند نیز قادر به یادگیری زبان دوم هستند و این مقاله تنها مربوط به کیفیت و سرعت یادگیری می باشد. پیش از سن بلوغ یک کودک قادر است چهار الی پنج زبان را به‌صورت کاملاً بومی یاد بگیرد و به آن زبان‌ها صحبت کند.